Uygarlıkların merkezi olan Samsat ilçesi 01.03.1988 yılında sulara gömülerek tarihten silinmiştir. Samsat taki kazılar en son  Ortadoğu Teknik Üniversitesi adı- na, Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle Ankara Üni- versitesi Dil, Tarih ve Coğrafya fakültesi Prof. Niğmet ÖZGÜÇ tarafından 8 yıl süreyle her yıl 3 ay olarak sür dürüldü.   Kazıların  ağırlığı  dünyada eşi ve benzerine ender rastlanan Samsat  kalesinde yapıldı.  Ortalama 20 bilim adamından oluşan kazı kurulu 1979  yılından 1987   yılına  kadar  kazı  çalışmalarını    sürdürdüler.

Prof.  Niğmet ÖZGÜÇ başkanlığında Samsat kalesinde yapılan  kazılar sırasında Kommagene kralının sarayı tamamen ortaya çıkarıldı. Ağır sürdürülen kazı çalış- malarında 35 m olan kalede ancak 9 m'ye inilebilmiş tir.  Altın   takılar,  cam ve porselen kaplar bulunmuş höyüğün   güney   batısında  hellenistik  devre  ait IV. yapı  katında   bir  beze  sarılı  olarak altın süs eşyası, bilezikler, gerdanlık ve küpler bulunmuştur. Çürümüş bez madolenler üzerinde iz bırakmışlardır. Define takı olarak  kullanılan gümüş sikkelerle, altın, gümüş, ziy- net eşyası ve kıymetli taşlardan yapılmış  boncuklar- dan meydana gelmiştir. Definenin iyi korunmuş ilginç eserlerini ikisi çift,  ikisi  tek olan kaplamalı takılardan olan 6 adet küpe temsil eder.  Ayrıca  gümüş  üzerine altın    kaplamalı   takılardan  2 çift bilezik mevcuttur. Kale   dışında  ilçenin  çeşitli yerlerindeki kazılarda da paha  biçilemez   tarihi eserler çıkarılmıştır. Amerikalı arkeolog  Richard ELLIES'te yaptığı kazılarda bulduk- larından başka bir çok eserin de toprak altına yattığı kanısına varmıştır.