“Fahri Hıyaban” olarak adlandırılan yerdeyiz. Azerbaycan’da tanınmış, Azerbaycan için büyük fedakarlıklarda bulunmuş devlet adamları, yazar, şair, ressam, sanatçıların mezarları ve heykellerinin bulunduğu müzeden çok bir parkı andıran ferah bir yer burası…
Buraya milletvekili, üst düzey bürokrat, parası çok olan zenginler değil, vatanına milletine yararlı olabilmiş, alanında çığır açmış, Azerbaycan'ın sesini dünyaya duyurmuş kişiler defnedilebiliyor.
Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve eşi Zarife Aliyeva’nın anıt mezarları ile Cumhurbaşkanı Ebülfez Elçibey’in mezarı burada ilk ziyaret ettiğimiz kabirler.
Daha başka kimler yok ki, ünlü şair Bahtiyar Vahapzade, Azerbaycan’daki ilk Türkçe gazete “Ekinci”nin yayımcısı Hasan Bey Zerdebi, “Molla Nasreddin” dergisinin yayımcısı Celil Memmedguluzade, tiyatro yazarı Cafer Cabbarlı, Azerbaycan’ın en önemli ressamı Azim Azimzade, Doğu’nun ilk opera bestecisi Üzeyir Hacıbeyli, Tofig Guliyev, Sait Rüstemov, Müslüm Magomayev, ses sanatçısı Bülbül, ünlü “Azerbaycan” şiirinin müellifi Samet Vurgun, bağımsızlık mücadelesinde şiirleri ile halkı mücadeleye çağıran Halil Rıza Ulutürk, oyuncu Nesibe Zeynalova… heykelli anıt mezarları “Fahri Hıyaban”da bulunuyor. Hem de bu ünlü kişiler eserleri ile birlikte yansıtılmış.
Bağımsızlık döneminde devletin üst kademelerinde görevde bulunmuş kişiler, bilim, edebiyat, kültür, güzel sanatlar dallarında üstün başarılar elde etmiş kişilerin kabirlerini gördükçe insanın bir anlamda içi ferahlıyor.Çünkü, bu kişilerin ellerinde silah yok, top-tüfek yok. Bu kişilerin ellerinde kitap var, notalar var, sevgi var, aşk var…
Yem yeşil bir alan, tertemiz bir görüntü ve milli duygularla burada gezinmek insanı dinlendiriyor.
Biraz ötesinde Meclis binasının yanında ise Şehitler Hıyabanı (Şehitlik) adı verilen başka bir şehitlik mevcut…
Burası da açık alanda, havadar bir yerde ve göze hitap eden mimarisi ile dikkatleri çekiyor.
1918 senesinde Bakü uğruna savaşlarda şehit düşmüş Azerbaycanlı ve Türk askerlerinin gömüldükleri yerdir Şehitler Hıyabanı.
Gap Gazeteciler Birliği heyetine bilgiler sunan ev sahibimiz Azerbaycan Milletvekili Ganire Paşayeva, bu mezarlığın Sovyet döneminde1924-1990 yıllarında lağvedildiğini ve yerinde bir eğlence merkezi yapıldığını ifade ediyor.
1990 yılında Sovyet-Rus askeri birliklerinin Bakü’de sivil ahaliye karşı yapmış oldukları toplu 20 Ocak katliamından sonra arazi yeniden Şehitler Hıyabanı olarak adlandırılmış, düzenlenmiş ve Ocak katliamı şehitleri de buraya gömülmüşler.
Türkiye'den gelerek şehit olanların isimlerine baktığımızda neredeyse bütün illerimizden şehirlerin olduğunu görüyoruz. Küçük bir Çanakkale şehitliği desek haksız sayılmayız.
Yazımın başında da belirttiğim gibi "Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda" denen yerlerden biri olan Azerbaycan toprakları Türk dünyası için kutsal sayılabilecek bir yer.
AZERBAYCAN İZLENİMLERİ - 2
