Eski Tarihi Samsat’ta ev kadınlarının günlük rutin işlerinden biri de her sabah yufka ekmek pişirmekti. İlçe olmasının üstünden(1960) uzun yıllar geçtiği halde, henüz fırın olmadığından, her aile; günlük ekmek ihtiyacını kendilerinin pişirdiği bu ekmeklerle karşılardı.
Bunun için unluk buğday ve arpalar, çuvallara ve telislere doldurulup kilerlerde bekletilirdi. Ağalar hariç, orta halli bütün aileler, genellikle arpa-buğday karışımı “karışık” denen (Kürtçede ğılt olarak bilinen) tahıldan un hazırlarlardı. Nahiyede değirmen yoktu. Üç beş komşu birleşir ve birer ikişer çuval tahılı eşeklere yükleyip su değirmeni olan köylere öğütmeye götürürlerdi. Bir veya iki gecelik yatmadan sonra tahıllar öğütülür ve eve dönülürdü.
Ahşap evlerin hepsinde (ya avluda ya da odanın birinde) bir gömme tandır bulunurdu. Evin gelini veya genç kızı, sabah namazıyla kalkar ve hamur leğenini doldurarak hamur yoğurmaya başlardı. Bu büyük leğenlerde yoğrulan hamurun ekmeği, ailenin kalabalıklığına göre iki üç gün yeterdi.
Ekmek pişirme işi, sabahın erken saatlerinde başlardı. Bazen komşularla imece yapılarak da yapılırdı. Bir veya iki kadın, özel ekmek açma tahtalarının başına oturur ve oklavayla yufka ekmek açmaya başlardı. Gömme tandırın üstüne konan sacda pişirilirdi ekmekler. Pişirme işi de ayrı bir kişinin göreviydi. O yıllarda tarlalar henüz fennî gübre ziraî ilaçlarla tanışmadığından tahıllar da hormonsuz ve doğal idi. Haliyle onlardan yapılan un ve hamurlar da ekmekler de doğal ve lezzetli idi. Cadde veya sokaklardan geçerken, taa uzaklarda pişirilen yufka ekmeğin mis gibi kokusu burnunuzda tüter, içiniz çekerdi. Eğer yakın komşusu iseniz, hiç çekinmeden rahatlıkla avludan içeri girer ve:
-Bir taplama istiyorum, diyerek taplamınızı alır öyle giderdiniz. Taplama, iki ekmeklik hamurun fazla açılmadan şimdiki bazlamalar büyüklüğündeki kalın biçimiydi. Sabahın o erken saatinde, yayıktan çıkarılmış taze yağla, pekmezle yenmesinin tadına doyulmazdı.
Bir iki saat içinde pişirilen yüzlerce yufka ekmek, sele denen ekmek sepetlerine konur, kilerlere kaldırılırdı. Ondan sonra da her öğünde, yeteri kadar çıkarılır, sulanır ve dürülerek sofraya konup tüketilirdi. Sabahları çay yerine, mercimek çorbası daha yaygındı. Evin hanımının pişirdiği çorba, büyük bir leğene konur ve içine yeniden kızartılan yufka ekmekler doğranırdı. Doğranır doğranmaz(yumuşayııp hamurlaşmasına fırsat vermeden) ailenin bütün bireyleri ellerindeki tahta kaşıklarla leğenin çevresine oturur ve büyük bir keyif ve iştahla yerlerdi. Eğer çorbanın yanında pekmez de varsa değmeyin insanların keyfine… Onun lezzeti de bir başka olurdu. Keza selede kuru kuru, çıtır çıtır bekleyen bir yufka ekmeği, bir tabaktaki yoğurda doğrayıp karıştırdığınızda elde edilen “fırd” ın tadı da bir başkaydı. Buna “hevrişik” i de eklemek lazım. Bir veya iki ekmeğin, bir tabakta taze yağ ile karıştırılmış hali… O da ayrı bir yiyecek idi.
Köroğlu’nun: “Tüfek icat oldu, mertlik bozuldu.” dediği gibi; fırınların faaliyete geçmesi, fenni gübrelerin ekinlerle buluşması, zirai ilaçlar sayesinde(!) yufka ekmek açma geleneği de barajla beraber Fırat’ın sularına gömülüp gitti… Artık ne fırd, ne hevrişik, ne de o buram buram kokan yufka ekmekler var… Hepsi artık birer anı olarak hafızalardaki yerini almış durumda… Hey gidi sıcak ekmek (nan-i germ) neredesin şimdi?..
HER SABAH YUFKA EKMEK
